Czy jako dorosła kobieta czujesz czasem, że Twój świat jest chaotyczny i wciąż próbujesz nadążyć za codziennymi obowiązkami? Gubisz klucze, spóźniasz się na spotkania, a Twoje myśli biegną w dziesięciu kierunkach naraz? Jeśli tak, być może zastanawiasz się, co jest nie tak – czy po prostu taka już jestem, czy może chodzi o coś więcej. Pracując na co dzień jako psycholodzy z dorosłymi osobami z ADHD, spotykamy wiele kobiet z podobnymi doświadczeniami i chcemy Ci opowiedzieć o czymś, co może rzucić nowe światło na te trudności: o ADHD u dorosłych kobiet.
Czym jest ADHD z perspektywy psychologicznej?
ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder), to zaburzenie neurorozwojowe, które wpływa na funkcjonowanie w trzech głównych obszarach: uwaga, impulsywność i nadruchliwość. Choć klasyfikacje diagnostyczne podają konkretne kryteria, w praktyce klinicznej objawy ADHD przybierają bardzo zróżnicowaną formę – szczególnie u dorosłych kobiet.
Psychologicznie rzecz biorąc, ADHD nie oznacza braku uwagi, lecz raczej trudność z jej utrzymaniem, selekcją i kierowaniem w sposób adekwatny do sytuacji. U osoby dorosłej może to oznaczać na przykład trudność w rozpoczęciu zadania, szybkie rozpraszanie się, „przeskakiwanie” myśli, a także skłonność do impulsywnego działania.
Z punktu widzenia diagnostyki wyróżnia się trzy podtypy ADHD:
- z przewagą zaburzeń uwagi (często występujący u kobiet),
- z przewagą nadruchliwości i impulsywności,
- typ mieszany – z objawami w obu obszarach.
Warto podkreślić, że ADHD nie zanika wraz z wiekiem – zmienia jedynie swój obraz. Dziecięca nadruchliwość może przekształcić się w dorosłe uczucie wewnętrznego niepokoju, a impulsywność może przybierać postać trudności w podejmowaniu przemyślanych decyzji czy nagłych zmian planów.
ADHD u kobiet
ADHD to zaburzenie neurorozwojowe, które najczęściej kojarzymy z nadmiernie ruchliwymi dziećmi. Przez lata uważano, że to problem głównie chłopców. Tymczasem coraz więcej dorosłych kobiet odkrywa, że źródłem ich życiowych zmagań z koncentracją, organizacją czy ciągłym poczuciem przytłoczenia jest właśnie ADHD. Innymi słowy – ADHD nie znika wraz z ukończeniem szkoły i nie omija kobiet, choć przez długi czas wiele z nich pozostawało bez właściwej diagnozy i wsparcia.
Obraz ADHD u kobiet często różni się od powszechnego stereotypu. Zamiast oczywistej nadruchliwości, jak u małych chłopców, dorosłe kobiety z ADHD częściej odczuwają wewnętrzny niepokój lub mają trudności z utrzymaniem uwagi. Mogą odnosić sukcesy zawodowe, prowadzić dom, wychowywać dzieci – ale kulisy tych osiągnięć bywają pełne cichego chaosu. Nocne nadrabianie zaległości, nieustanne zapominanie o drobiazgach czy szuflady pełne niedokończonych projektów to codzienność wielu z nich. Ponieważ na zewnątrz często udaje im się funkcjonować „normalnie”, otoczenie nawet nie podejrzewa, ile wysiłku ich to kosztuje.
Niestety, ADHD u dorosłych kobiet często pozostaje nierozpoznane, bo wiele z nich nauczyło się znakomicie maskować swoje trudności albo tłumaczyć je sobie w inny sposób. W dzieciństwie i młodości takie osoby słyszały często, że chodzą z głową w chmurach albo są „zdolne, ale leniwe” – zamiast otrzymać właściwą pomoc i zrozumienie. Z podobnymi etykietami wkroczyły w dorosłość, przekonane, że ich problemy z uwagą czy organizacją wynikają z lenistwa lub braku dyscypliny. Nie zdawały sobie sprawy, że tak naprawdę są to objawy zaburzenia, a nie dowód „złego charakteru” czy braku chęci.
Chcemy Ci już na wstępie powiedzieć: nie jesteś z tym sama. Zrozumienie, co naprawdę dzieje się w Twoim umyśle, to pierwszy krok ku pozytywnej zmianie. Jeśli podejrzewasz u siebie ADHD lub właśnie otrzymałaś taką diagnozę, ten poradnik pomoże Ci poczuć się zrozumianą i pokaże możliwe drogi wsparcia.
ADHD u dorosłych kobiet – objawy, które łatwo przeoczyć
Wiele dorosłych kobiet z ADHD przez lata nie zdaje sobie sprawy z tego, że ich wewnętrzne trudności mają konkretną nazwę i neurobiologiczne podłoże. Objawy te są często mylone z cechami temperamentu, skutkami chronicznego stresu lub „trudnym charakterem”.
Do najczęściej występujących objawów należą:
- trudności z koncentracją i podtrzymywaniem uwagi,
- chroniczne odkładanie zadań na później,
- zapominanie, gubienie rzeczy, chaos w planowaniu,
- emocjonalna nadwrażliwość i zmienność nastroju,
- szybkie męczenie się w sytuacjach wymagających skupienia,
- perfekcjonizm jako mechanizm kompensacyjny,
- poczucie funkcjonowania „na krawędzi”, mimo zewnętrznego opanowania.
Wiele kobiet słyszy, że są zbyt emocjonalne, niedojrzałe albo „ciągle czymś rozproszone”. Z czasem zaczynają w to wierzyć. Z internalizowanego wstydu i lęku przed oceną rodzi się strategia maskowania, która pomaga funkcjonować – ale nie rozwiązuje problemu.
Kobiety z ADHD często odnoszą sukcesy zawodowe i pełnią wiele ról społecznych, jednak wewnętrzny koszt tego funkcjonowania bywa ogromny. Towarzyszy im chroniczne zmęczenie, trudności w regulacji emocji, a także poczucie winy i wstydu, które są wynikiem niezrozumianych objawów.
Dlaczego kobiety są diagnozowane rzadziej (i później)?
ADHD u kobiet przez długi czas pozostawało niewidoczne, zarówno w badaniach klinicznych, jak i w świadomości społecznej. Diagnozy częściej otrzymywali chłopcy, których objawy – zwłaszcza nadruchliwość i impulsywność – były bardziej widoczne i trudniejsze do zignorowania w środowisku szkolnym. Dziewczynki, które „grzecznie marzyły” na lekcjach, były pomijane. Utrwalone mity na temat ADHD przyczyniły się do tego stanu rzeczy.
Do przyczyn późnej diagnozy u kobiet należą:
- różnice w obrazie objawów – mniej nadruchliwości, więcej problemów z uwagą i emocjami,
- społeczne oczekiwania wobec kobiet: by były zorganizowane, empatyczne i odpowiedzialne,
- częste przypisywanie trudności do „cech charakteru” (np. roztargnienie, nadwrażliwość),
- maskowanie objawów poprzez perfekcjonizm, kontrolę i nadmierne obciążenie obowiązkami,
- współwystępowanie zaburzeń nastroju i lękowych, które często przesłaniają objawy ADHD.
W praktyce klinicznej kobiety zgłaszają się po pomoc zwykle w momencie kryzysu – kiedy ich strategie kompensacyjne przestają działać. Zmiana pracy, macierzyństwo, wypalenie zawodowe – to momenty, w których pojawia się pytanie: „Dlaczego wszystko mnie przerasta?”. Diagnoza ADHD może być wtedy nie tylko zaskoczeniem, ale też ogromną ulgą i początkiem realnej zmiany.
Jak wygląda proces diagnostyczny ADHD u dorosłych kobiet?
Dla wielu kobiet moment rozpoczęcia diagnozy ADHD bywa przełomowy. To nie tylko próba zrozumienia siebie, ale często również konfrontacja z latami niezrozumienia, zbagatelizowanych trudności i samoobwiniania. Proces diagnostyczny może być doświadczeniem głęboko porządkującym – szczególnie gdy prowadzony jest z uważnością i empatią.
Diagnozę ADHD u dorosłych przeprowadza zazwyczaj psycholog kliniczny, psychiatra lub neuropsycholog, który posiada odpowiednie przygotowanie do rozpoznawania zaburzeń neurorozwojowych. Diagnoza opiera się nie tylko na bieżących objawach, ale także na analizie funkcjonowania w dzieciństwie i okresie dorastania. ADHD to bowiem zaburzenie o wczesnym początku, nawet jeśli objawy ujawniają się wyraźnie dopiero w dorosłości.
Proces diagnostyczny obejmuje:
– szczegółowy wywiad kliniczny z pacjentką (czasem także z bliskimi),
– analizę historii rozwojowej – trudności szkolne, relacje społeczne, sposoby radzenia sobie,
– wypełnienie kwestionariuszy i skal oceny objawów ADHD, np. ASRS (Adult ADHD Self-Report Scale),
– ocenę występowania objawów w różnych obszarach życia (praca, dom, relacje społeczne),
– różnicowanie diagnostyczne, czyli sprawdzenie, czy objawy nie wynikają z innych trudności psychicznych (np. depresji, zaburzeń lękowych czy osobowości).
Dobrze postawiona diagnoza nie jest etykietą – to narzędzie do zrozumienia siebie i punkt wyjścia do dalszej pracy. Dla wielu kobiet usłyszenie: „to nie Twoja wina, to cecha Twojego mózgu” bywa momentem ulgi, który pozwala na nowo spojrzeć na swoje doświadczenia bez wstydu i oskarżeń wobec siebie.
Co pomaga? Sposoby wspierania siebie w codzienności z ADHD
Choć ADHD to zaburzenie o podłożu neurobiologicznym, to skuteczne wsparcie może znacząco poprawić jakość życia. Kluczowa jest indywidualna diagnoza potrzeb i dobranie takiej formy terapii lub leczenia, która odpowiada konkretnym trudnościom danej osoby.
Psychoterapia
Różne nurty terapeutyczne oferują skuteczne metody terapii ADHD u dorosłych:
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomaga zrozumieć mechanizmy powtarzających się trudności, pracować z impulsywnością, planowaniem i zarządzaniem czasem. CBT dostarcza też konkretnych narzędzi do zmiany szkodliwych schematów myślowych.
- Terapia schematów – pozwala zidentyfikować głęboko zakorzenione przekonania, np. „jestem nieudolna” czy „zawsze zawiodę”, i pracować nad ich zmianą.
- ACT (terapia akceptacji i zaangażowania) – skupia się na rozwijaniu uważności i życia w zgodzie z własnymi wartościami, mimo występujących trudności.
- Terapia integratywna lub humanistyczna – szczególnie cenna, gdy ADHD towarzyszy niska samoocena, przewlekły stres lub trudności w relacjach.
- Terapia Gestalt – wspiera w budowaniu świadomości siebie i swoich emocji, uczy kontaktu z „tu i teraz”, co może być pomocne przy trudnościach z uwagą i autoregulacją.
- Terapia psychodynamiczna – pomaga zrozumieć nieświadome wzorce zachowań i emocji, które mogą wpływać na sposób radzenia sobie z objawami ADHD, szczególnie w kontekście relacji i doświadczeń z przeszłości.
Farmakoterapia
Leki mogą być ważnym elementem leczenia – szczególnie wtedy, gdy objawy znacząco utrudniają codzienne funkcjonowanie. Najczęściej stosowane są leki stymulujące (np. metylfenidat, amfetaminy) oraz niestymulujące (np. atomoksetyna). Dobór farmakoterapii zawsze powinien odbywać się pod nadzorem psychiatry. Leki nie rozwiązują wszystkich problemów, ale mogą znacząco zwiększyć zdolność koncentracji i regulacji emocji, co ułatwia korzystanie z innych form pomocy, np. psychoterapii.
Strategie codziennego funkcjonowania
Oprócz terapii i leczenia, istotne są praktyczne strategie, które wspierają organizację codzienności i regulację emocji. Należą do nich:
- techniki zarządzania czasem (np. metoda Pomodoro, planowanie zadań blokami),
- korzystanie z aplikacji przypominających i kalendarzy wizualnych,
- ustalanie realistycznych celów i limitów,
- dzielenie zadań na mniejsze kroki,
- wprowadzanie rytuałów, które pomagają uporządkować dzień,
- świadome przerwy w pracy i aktywność fizyczna wspierająca regulację napięcia.
Wsparcie społeczne i edukacja
Kobiety z ADHD często czują się niezrozumiane – zarówno przez otoczenie, jak i same siebie. Dlatego tak ważne jest otoczenie się wspierającym środowiskiem:
- grupy wsparcia (na żywo lub online),
- fora i podcasty prowadzone przez osoby z ADHD,
- literatura psychologiczna i popularnonaukowa.
Im więcej wiesz o ADHD, tym łatwiej zrozumieć, co jest Twoją indywidualną cechą, a co realną trudnością wymagającą innego podejścia.
ADHD a poczucie własnej wartości
Dorosłe kobiety z ADHD bardzo często przez lata żyją z wewnętrznym przekonaniem, że „coś z nimi jest nie tak”. Mimo wysiłku, zaangażowania i wysokich wymagań wobec siebie, ciągle czują, że zawodzą – innych i siebie. To nieustanne zmaganie się z rzeczami, które „innym przychodzą łatwo”, może prowadzić do chronicznego wstydu, lęku przed oceną i zaniżonego poczucia własnej wartości.
W praktyce psychologicznej często spotykamy kobiety, które przed diagnozą słyszały przez całe życie komunikaty typu:
– „Weź się w garść”,
– „Masz tyle możliwości, a ciągle coś zawalasz”,
– „Jesteś inteligentna, ale leniwa”,
– „Dlaczego znowu zapomniałaś?”
Takie zdania stają się z czasem wewnętrznym głosem krytyka, który utrudnia przyjęcie siebie z całą swoją wrażliwością i wyjątkowością. ADHD nie dotyczy tylko organizacji dnia czy koncentracji – wpływa głęboko na sposób myślenia o sobie. Wiele kobiet nie tylko nie ufa swoim możliwościom, ale wręcz nie wie, kim są bez ciągłego napięcia i walki o sprostanie oczekiwaniom.
Terapia w tym obszarze koncentruje się na budowaniu realistycznego i łagodnego obrazu siebie, rozpoznawaniu wewnętrznych schematów i ich modyfikacji. Ważnym etapem jest też przeformułowanie przeszłych doświadczeń – spojrzenie na swoje dzieciństwo i dorosłość przez pryzmat nierozpoznanego ADHD może pomóc w odzyskaniu współczucia wobec samej siebie i nadaniu nowego sensu przeżytym trudnościom.
ADHD to nie wyrok, lecz droga do autentycznego życia
ADHD u dorosłych kobiet przez wiele lat było niewidzialne – pomijane w diagnozach, ignorowane w systemie edukacji, niezrozumiane w relacjach. Dziś wiemy, że jego objawy mogą być subtelne, wewnętrzne, a przez to trudne do zauważenia – ale to nie znaczy, że nie mają wpływu na jakość życia.
Rozpoznanie ADHD może być momentem przełomowym. Nie chodzi tylko o nazwę czy metkę – chodzi o możliwość lepszego poznania siebie, rozwijania bardziej realistycznych oczekiwań i korzystania z narzędzi, które naprawdę działają. Życie z ADHD może być pełne wyzwań, ale może też być świadome, kreatywne i satysfakcjonujące – szczególnie wtedy, gdy towarzyszy mu zrozumienie i dobrze dobrane wsparcie.
Psycholodzy na Jutrzenki – pomoc dla kobiet z ADHD
Jeśli czujesz, że ten temat Cię dotyczy – nie musisz radzić sobie z tym sama. Jako Psycholodzy na Jutrzenki możemy Cię wesprzeć. Umów się na konsultację i pozwól sobie na życie, w którym Twoje potrzeby są ważne, a Ty nie musisz już „udawać, że wszystko jest w porządku”.
W gabinecie psychologicznym na Jutrzenki wspieramy kobiety, które podejrzewają u siebie ADHD lub otrzymały diagnozę w dorosłości. Pomagamy zarówno w zrozumieniu mechanizmów funkcjonowania z ADHD, jak i w pracy nad samoakceptacją, regulacją emocji oraz wprowadzaniem konkretnych strategii, które ułatwiają codzienne życie. Prowadzimy konsultacje diagnostyczne, terapię indywidualną oraz wspieramy w doborze odpowiedniego nurtu terapeutycznego.
Prowadzimy także grupę wsparcia dla dorosłych osób z ADHD, która stanowi bezpieczną przestrzeń do dzielenia się doświadczeniami i uczenia się skutecznych strategii radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami. Spotkania skierowane są zarówno do osób, które zmagają się z nadpobudliwością psychoruchową, trudnościami z koncentracją, impulsywnością i przeciążeniem emocjonalnym, jak i do tych, które dopiero są w trakcie diagnozy lub podejrzewają u siebie ADHD.
Grupa spotyka się w każdy piątek w godzinach 18:00–19:30/20:00 w naszym gabinecie przy ul. Jutrzenki 114c/57 w Warszawie. Liczba uczestników jest ograniczona (od 5 do 10 osób), co pozwala na kameralną, wspierającą atmosferę. Czas trwania spotkania to 1,5–2 godziny, a koszt wynosi 150 zł za spotkanie (płatność miesięczna).
Udział w grupie poprzedzony jest konsultacją indywidualną z prowadzącą – psycholożką Joanną Santurą. Udział w grupie wsparcia to nie tylko możliwość lepszego zrozumienia siebie, ale także realne wsparcie emocjonalne i motywacyjne od osób, które mierzą się z podobnymi trudnościami. To przestrzeń, w której nie trzeba niczego udawać – można być sobą, zostać wysłuchanym i znaleźć wspólne strategie działania.